Trang chủ Liên hệ

Người M'nông có nghề truyền thống đan lát thủ công

Nguyễn Thế Lâm 30/07/2021

Đan lát là một trong nghề thủ công truyền thống có từ lâu đời của người M’nông. Nghề đan lát thủ công này do nam giới đảm nhận. Với đôi bàn tay khéo léo và tài hoa, người đàn ông M’nông đã tạo ra các sản phẩm như giỏ, gùi, nia, dụng cụ đánh bắt cá và các vật dụng khác phục vụ nhu cầu tự cung, tự cấp hằng ngày trong gia đình. Các sản phẩm này còn được dùng để trao đổi lấy lương thực, thực phẩm, công cụ lao động và bán lại cho gia đình khác để tăng thêm nguồn thu nhập.

Nghề đan lát thủ công của người dân M'nông được chuyền qua nhiều thế hệ

Thanh niên M’nông nào đến tuổi trưởng thành được ông hoặc cha truyền dạy cách đan các vật dụng sinh hoạt dùng trong gia đình. Từ kỹ thuật đơn giản cho đến phức tạp. Các sản phẩm được đan từ những loại cây như cói, tre, nứa, song, mây,..

 

Sản phẩm được thợ đan lát thủ công hết sức độc đáo.

Để tạo ra một sản phẩm đan lát hoàn chỉnh và có tính thẩm mỹ cao. Người thợ phải tỉ mỉ, kiên nhẫn, có kinh nghiệm và mất khá nhiều thời gian (thường từ 15 - 20 ngày). Ban đầu, người đan phải vào rừng tìm kiếm nguyên liệu như mây, song, lồ ô, tre… Khi tìm được cây tre, lồ ô thẳng, không bị sâu mọt, không quá già cũng như quá non. Người ta chặt thành từng đoạn, ngâm dưới nước suối. Các nguyên liệu còn tươi từ rừng mang về đều được phơi nắng cho thật khô để bảo đảm không bị co rút. Riêng dây mây, người thợ để từng đoạn dài dọc trên gác bếp khi cần mới lấy xuống; cắt ngắn theo từng kích thước cần thiết, đem nhúng nước, chẻ ra rồi dùng buộc. Công đoạn vót, chẻ nan cũng mang yếu tố quyết định để hoàn thiện một sản phẩm đẹp. Chẻ nan mỏng hay dày là tùy thuộc vào sản phẩm sẽ được đan; chẻ nan xong thì phải chuốt nan sao cho nan có độ mềm, nhẵn và đều, để khi đan các nan khít vào nhau và không tạo ra kẽ hở.

Với kỹ thuật đan theo kiểu cài lóng mốt, lóng đôi, lóng ba hoặc cài nan hình lục giác… Cùng kết hợp lối kết nan, quấn nan rất phức tạp và tinh vi đầy sức sáng tạo. Người M’nông đã tạo ra được rất nhiều loại sản phẩm đan lát từ cói, tre, nứa, lồ ô... Nhưng phổ biến nhất vẫn là các loại gùi, dụng cụ phơi lúa gạo, dụng cụ đánh bắt cá…. Các vật dụng thông dụng như gùi lúa, gùi củi, người đàn ông nào cũng có thể đan được. Nhưng riêng gùi đựng của (gùi có nắp) hay sàng, nia và những sản phẩm được trang trí hoa văn cầu kỳ thì phải là nghệ nhân có tay nghề cao mới làm được. Các sản phẩm túi, gùi, nong, nia… được đan từ những người thợ giỏi còn được dùng để đổi chác lấy các vật dụng cần thiết khác cho gia đình. Những người thợ giỏi sẽ được mời đến các gia đình khác trong cộng đồng để tham gia các công việc quan trọng của buôn; đây cũng là một trong những niềm tự hào của gia đình, dòng họ người thợ đó.

Nét văn hóa đặc trưng của về nghề đan lát thủ công

Sự độc đáo của hoa văn trên các sản phẩm đan lát

Tạo hoa văn trên các sản phẩm là công đoạn rất quan trọng, thể hiện tài năng khéo léo, óc thẩm mỹ và kinh nghiệm lâu năm của người đan. Những sợi nan tạo hoa văn được để riêng, vót trước khi đan. Loại nan này tạo màu bằng cách xát lá rừng lên từng sợi (cây thuộc họ dây leo, lá tròn, có nhựa dính mang về giã nát rồi bôi lên những sợi nan. Sau đó ngâm dưới bùn khoảng vài ngày, sợi lạt sẽ có màu đen bóng rất đẹp). Đặc biệt nếu muốn tạo thêm màu khác chỉ cần quét chất liệu này lên và để trên gác bếp một thời gian sẽ thành ra màu nâu đậm; màu đậm hay nhạt tùy thuộc vào việc xát lá rừng nhiều hay ít. Hoa văn trên các sản phẩm đan lát như gùi, nia… thường theo mô típ hình kỷ hà để tạo ra vạn vật như hoa văn lá đậu (nirang ha tuh), hoa văn cành đa (rơ nook mbah jiri), hình đa giác, hình tam giác, hình vuông được tạo nên bởi phương pháp đan cài nan, kết hợp với nan hun khói, nhuộm màu…

Ngày nay, phần nhiều bà con các bon làng M’nông đã chuyển sang sử dụng đồ dùng sinh hoạt bằng nhựa, bạt rộng để phơi nông sản… khiến các sản phẩm đan lát từ mây tre không còn thông dụng. Nhưng đến một vài bon làng, người ta vẫn bắt gặp hình ảnh những người thợ già cần mẫn ngồi đan những chiếc gùi, giỏ đựng cá… 

Handicrafts EP đơn vị sản xuất và cung ứng sản phẩm thủ công mỹ nghệ hàng đầu tại Việt Nam

Handicrafts EP tự hào là đơn vị cung ứng về sản phẩm thủ công mỹ nghệ chất lượng cao. Đã và đang là sự lựa chọn hàng đầu về sản phẩm thiên nhiên của mọi người. Quy trình sản xuất bằng tay với đội ngũ thợ thủ công lành nghề lâu năm. Nếu quý khách có nhu cầu đặt hàng hãy vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn và phục vụ tốt nhất.

Bài viết liên quan