Cói là loại cây có gốc từ lâu đời ở Việt Nam

Đặc điểm của cây cói

Cói là một loại cây mọc ở nơi ẩm ướt từ vùng Đông Nam Á. Cói là loại cây có thân rễ (thường gọi là củ cói) mọc bò ngầm dưới đất, ăn sâu 0,50-1m. Thân khí sinh nhỏ nhẵn mọc đứng, có thể cao 1-2m. Tiết diện tròn (loại cói hoa trắng hoặc cói hoa nâu) hoặc hình ba cạnh (cói ba cạnh); thân khí sinh của cói hoa nâu to hơn cói hoa trắng. Thân khí sinh của cói ba cạnh thấp cứng và dòn hơn hai loại trên. Ruột cói đặc nhưng xốp. Lá bé mọc sát đến ngọn thân, phiến hẹp và dài. Hoa lưỡng tính. Mọc thành bông nhỏ ở nách lá.

Như trên đã nói có ba loại cói: Cói hoa trắng, cói hoa nâu và cói ba cạnh. Hoa màu trắng hay nâu. Quả rất nhỏ, Hạt cói thường không dính vào thành quả . Hạt có khả năng nẩy mầm nhưng ít được sử dụng để gieo trồng phát triển. Thường người ta trồng bằng thân rễ (củ cói). Hai loài chủ yếu được trồng là cói bông trắng(Cyperus tegetiformis) và cói bông nâu (Cyperus corymbosus).

Cói là loại cây có gốc từ lâu đời ở Việt Nam

Cói thường mọc hoang và được trồng ở vùng ven biển, nhiều nhất ở Thái Bình, Ninh Bình, Nam Định, Hà Nam. Ngoài ra còn có thể mọc và trồng ở ven sông lớn. Tại miền Nam mọc nhiều ở Đồng Tháp Mười.

Cách đây 5 thế kỷ nhân dân ta đã biết trồng Cói và dệt chiếu. Hiện nay, cây cói đã được trồng và canh tác tại 26 tỉnh, thành phố ven biển với diện tích 12.859ha, tập trung ở 3 vùng lớn: Vùng đồng bằng Sông Hồng, Vùng duyên hải Bắc Trung Bộ; Vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Chủ yếu nhân dân ta trồng cói để lấy thân cây làm sợi hay làm lạt gói hàng. Một số vùng nhân dân đào lấy củ cói (thân rễ) về rửa sạch, thái mỏng, phơi hay sấy khô làm thuốc.

Cây Cói chủ yếu là một cây công nghiệp dùng làm chiếu, giỏ, túi, lạt buộc.

Từ cây cói tròn mảnh mai, với bàn tay khéo léo và sức sáng tạo không ngừng. Người dân Việt Nam đã tạo ra không biết bao nhiêu mặt hàng mỹ nghệ. Để gửi gắm trong đó tình cảm, truyền thống lao động cần cù, sáng tạo để đến với mọi miền đất nước, đến với bạn bè các châu lục. 

Từ đôi chiếu cải, chiếu hoa cho các gia đình đến chiếc làn, chiếc giỏ cho người đi chợ; rồi cốc, khay, đệm, đĩa… tất cả đã trở thành đồ dùng quen thuộc gắn bó với đời sống con người, trở thành nguồn sống của những người thợ thủ công mỹ nghệ. 

Đơn thuốc với củ của cây cói

Nhân dân một số vùng dùng củ cói (thân rễ) làm thuốc. Đặc biệt chữa bí tiểu tiện, thủy thũng, tích bụng báng, đau bụng, tiêu hóa kém.

Ngày dùng 10-20g dưới dạng thuốc sắc

Thuốc thông tiểu: Củ cói 12g, bạch mao căn 8g, tỳ giải 12g, xạ tiền tử 8g, mạch môn 16g, cam thảo 4g, nước 600ml. Đun sôi giữ sôi 15 phút chia ba lần uống trong ngày.

Chữa trẻ con gầy yếu: Củ cói (sao vàng) 40g, vỏ chuối tiêu chín (còn tươi) 240g, bột thịt cóc 40g. Sấy khô và tán nhỏ củ cói và vỏ chuối tươi . Trộn đều với bột thịt , thêm kẹo mạch nha vào làm thành viên. Mỗi viên 4g. Ngày cho ăn 2-4 viên chia làm hai lần.